Memeli Dalış Refleksi benim hep çok ilgimi çekmiş ve büyülemiş olan bir hayatta kalma mekanızması.Belki de balinalarla ortak özelliğimiz olmasından dolayı benim bu kadar ilgimi çekse bile bütün dalıcıların ve dalış profesyonelleri tarafıdan bilinmesi gereken bir konu.
Balina , Yunus , fok gibi memelilerde çok güçlü şekilde gözlenen bu refleks suya dalış yaptığımızda sınırlı oksijen miktarını efektif şekilde kullanmak üzere kan akışını hayati organlara yönlendiren bir hayatta kalma refleksidir.Suda yaşayan memeliler kadar güçlü olmasada insanlarda , özellikle bebeklerde , ördeklerde ve penguenlerde de gözüken bir reflekstir.
Hiç suya daldığınızda ya da yüzünüzü yıkarken nefesinizin refleks olarak kesildiği oldu mu ? Ben cevap vereyim , evet oldu.Ama artık refleks olarak hayatımızın bir parçası olduğu için dikkatimizi bile çekmiyor.
Konuda derinleşmeden kısaca Memeli Dalış Refleksinin nasıl çalıştığından bahsedelim.
**Kalp atışı önemli ölçüde yavaşlar ve oksijen tüketimi azalır.Yani Bradikardi dediğimiz olay tetiklenir.
**Uzuvlardaki damarlar daralır ve kan akışı beyin , kalp gibi hayati organlara yönlendirilir.Yani kan akışı kalp-beyin bölgesinde yoğunlaşır.
**Normal koşullarda kalp atış hızı ve kan basıncı arasında doğrudan bir ilişki vardır.Yani kalp atış hızı yavaşlarsa aynı oranda kan basıncının düşmesi beklenir.Ancak Memeli Dalış Refleksi sırasında kan damarları daraldığı için kan basıncının düşmesi engellenir ve artması bile beklenebilir.
**Dalağımız kasılır ve dolaşıma oksijen yüklü kırmızı kan hücreleri salınır.
İnsanlarda Memeli Dalış refleksini tetikleyen temel etken yüzün ve burnun suda olması.Yani sadece vücudunuz suyun içerisindeyse ve yüzünüz dışarıdaysa dalış refleksi tam olarak harekete geçmeyecektir.Burun delikleri su ile dolduğu zaman ıslaklığa duyarlı reseptörler beyine bu bilgiyi iletir.
Serbest dalış ve tüplü dalış için ayrı ayrı olarak Memeli Dalış Refleksinin insan üzerindeki etkileri arasında ufak farklar var.
Eğer yüzünüz suya daldırılmış biçimde hala nefes alıp vermeye devam edebiliyorsanız ( yani tüplü dalış veya yüzey beslemeli bir sistem ile ) memeli dalış refleksi düşen su sıcaklığı ile doğru orantılı olarak devreye girecektir.Yani su sıcaklığı düştükçe kalp atımı yavaşlayacaklar.
Bununlar birlikte en büyük bradikardi etkisi yüzünüz suyun içerisindeyken nefes tuttuğunuzda yani serbest dalış yaptığınızda ortaya çıkacaktır.
SONUÇ
Her ne kadar bu refleks serbest dalıcılar için daha çok önemli olsada ; hem Serbest dalış hem Tüplü Dalış için Tıbbi Formlar doldurulurken Memeli Dalış Refleksinin önemini göz önünde bulundurmalıyız.
Dalış Eğitmeni olarak , biz doktor değiliz, karşımızdaki dalıcı veya dalıcı adayının tıbbi geçmişini bilmiyoruz.Bizim sorumluluğumuz tıbbi beyan formları ile dalıcıların tıbbi durumunu sorgulamak.Eğer dalıcının geçmişte veya günümüzde tıbbi bir desteğe ihtiyacı olduysa ; yani ilgili formda ‘ Evet ‘ cevabı varsa , dalıcıyı doktora yönlendirmeli ve dalış için uygun olduğuna emin olmalıyız.
Bazen dalıcıların geçmişte geçirdiği bir operasyondan ya da güncel durumundan bahsederken fazlaca pozitif olduklarına şahit oluyoruz.Kalp Ameliyatı geçirdim , yüksek tansiyonum var günlük hayatımı etkilemiyor.Evet belki adapte olduğumuz karasal ortamda günlük hayatımızı etkilemiyor ama artık biliyoruz ki dalış yaptığımız esnada vücudumuz alışkın olduğumuzdan farklı refleksler geliştirebiliyor.Eğitmen olarak görevimiz teşhis koymak değil fakat bilgimiz doğrultusunda dalıcıların güvenliği için onları doğru yönlendirmek.
Güvenli Dalışlar Yapmanız Dileğimle
Kalın Sağlıcakla
Butler, P. J., & Jones, D. R. (1997) – The physiology of diving of birds and mammals
Robert Elsner & Brett Gooden – Diving and Asphyxia
A Deep Dive İnto World of Science – Marine Mammals
